BUDOWLE OCHRONNE

 

Przez budowlę ochronną należy rozumieć pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do ochrony osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed skutkami działań zbrojnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, katastrof ekologicznych, przemysłowych lub innych zagrożeń.

 

Wyróżnia się budowle ochronne całkowicie zagłębione w ziemi (zbudowane metodą wykopową lub rzadziej drążone w ziemi metodą górniczą), częściowo zagłębione w ziemi oraz naziemne (współcześnie rzadko stosowane). Najlepszą ochronę przed czynnikami rażenia zapewnia całkowite zagłębienie budowli w ziemi lub obsypanie gruntem.

Budowle ochronne dzielą się na schrony i ukrycia.

 

Schron – jest budowlą ochronną o obudowie konstrukcyjnie zamkniętej, hermetycznej, zapewniającej ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich stron.

 

Wyróżnia się następujące klasy odporności schronów:

 

1) schrony kategorii P – podstawowej odporności, zabezpieczające przed:

 

a) nadciśnieniem powietrznej fali uderzeniowej o wartości ∆pm ≥ 0,03 MPa,

b) skutkami wstrząsu,

c) skutkami obciążeń wtórnych od spadających elementów konstrukcji budynków i zagruzowania,

d) odłamkami bomb i pocisków,

e) promieniowaniem przenikliwym z opadu radioaktywnego, przy zapewnieniu współczynnika osłabienia promieniowania przenikliwego

K ≥ 100,

f) oddziaływaniem pożarów w obrębie budynku, w którym usytuowano schron oraz w rejonie wokół schronu,

g) bojowymi środkami trującymi, a w przypadku wyposażenia w odpowiednie urządzenia – chroniące również przed innymi substancjami toksycznymi;

 

2) schrony kategorii A – o podwyższonej odporności, spełniające wymagania określone dla schronów podstawowej odporności, a ponadto zabezpieczające przed nadciśnieniem fali uderzeniowej o wartości ∆pm ≥ 0,1 MPa rozchodzącej się w powietrzu i gruncie lub dodatkowo oddziaływaniem innych założonych czynników rażących, stosowane w celu zabezpieczenia infrastruktury wymagającej zwiększonej ochrony ze względu na przeznaczenie lub usytuowanie.

Ukrycie – jest budowlą ochronną niehermetyczną, wyposażoną w najprostsze instalacje, zapewniającą ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron.

 

Wyróżnia się następujące klasy odporności ukryć:

 

1) ukrycia kategorii I – podstawowej odporności, zabezpieczające przed: a) nadciśnieniem powietrznej fali uderzeniowej o wartości ∆pm ≥ 0,03 MPa,

b) skutkami obciążeń wtórnych od spadających elementów konstrukcji budynków i zagruzowania,

c) odłamkami bomb i pocisków,

d) promieniowaniem przenikliwym z opadu radioaktywnego, przy zapewnieniu współczynnika osłabienia promieniowania przenikliwego

K ≥ 100,

e) oddziaływaniem pożarów w obrębie budynku, w którym usytuowano ukrycie oraz w rejonie wokół ukrycia;

Ukryciem kategorii I może być dotychczasowy schron z przerwaną płaszczyzną ochrony i hermetyzacji (np. w przypadku likwidacji urządzenia filtrowentylacyjnego, zdemontowania drzwi, wykonania okna lub szybu windy). Odporność konstrukcji nie ulegnie zmniejszeniu, ale wnętrze ukrycia zapewni jedynie ograniczoną ochronę przed niektórymi czynnikami rażącymi.

 

2) ukrycia kategorii II – zabezpieczające głównie przed promieniowaniem przenikliwym z opadu radioaktywnego, przy zapewnieniu współczynnika osłabienia promieniowania przenikliwego K ≥ 100, zapewniające również ochronę przed konwencjonalnymi środkami rażenia, w szczególności odłamkami bomb i pocisków oraz zagruzowaniem;

Ukrycia kategorii II to np. zakryte rowy (tzw. szczeliny przeciwlotnicze) oraz doraźnie przygotowane piwnice budynków. Tego typu budowle osłabiają promieniowanie przenikliwe, mogą zapewnić również ochronę przed odłamkami bomb i pocisków oraz zagruzowaniem pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej nośności stropu.

 

3) ukrycia kategorii III – przeciwodłamkowe, zabezpieczające tylko przed konwencjonalnymi środkami rażenia, w szczególności odłamkami bomb i pocisków oraz zagruzowaniem.

Ukrycia kategorii III chronią głównie przed odłamkami. Najprostszą formą ukrycia jest rów lub wał ziemny.

 

Naturalnymi ukryciami wynikającymi z ukształtowania terenu są wąwozy, rowy, obwałowania i inne przeszkody terenowe zapewniające osłonę przed założonymi czynnikami rażenia (np. ogniem broni maszynowej, odłamkami, podmuchem fali uderzeniowej) z określonych kierunków. Ukrycia to również okopy i ziemianki. Funkcję ukryć mogą spełniać także wytypowane i odpowiednio przystosowane obiekty budowlane: piwnice, garaże podziemne, tunele kolejowe, podziemne przejścia komunikacyjne, o ile pozwala na to ich konstrukcja. W celu zwiększenia stopnia ochrony, wrażliwe miejsca, np. strefę wejściową czy okna zabezpiecza się przy użyciu worków z piaskiem lub innych osłon, a zbędne otwory zamurowuje. Zakryte rowy (szczeliny przeciwlotnicze) w zależności od zastosowanych rozwiązań technicznych można zakwalifikować jako ukrycia bądź schrony. W przypadku schronów wymaga się zachowania ciągłości płaszczyzn ochronnych i hermetyzacji.

 

Ukrycia zapewniają ograniczoną ochronę i nie zabezpieczają przed bojowymi środkami trującymi (w przypadku skażenia należy stosować indywidualne środki ochrony). Mogą jednak ochronić np. przed odłamkami czy gruzem w przypadku zawalenia się budynków oraz osłabić promieniowanie przenikliwe.

Warto podkreślić, że w określonych systemach obronnych i ochronnych schrony i ukrycia pełniły zawsze rolę narzędzi pomocniczych, a nie jedynego sposobu rozwiązania określonego problemu bezpieczeństwa . Ciągle aktualne pozostaje zadanie rozśrodkowania ludności - ewakuacji masowej ludności, która może odbywać się w warunkach zawczasu przygotowanego chronionego transportu, a także kompleksowej ochrony ludzi i techniki oraz struktur kierowania.

Więcej informacji na temat budowli ochronnych znajduje się na stronie: http://schrony.edu.pl/

 

Gdzie się ukryć przed zagrożeniem, gdy w pobliżu nie ma schronu?

W tym zakresie pomocne wskazówki oferuje opublikowany w kwietniu 2022 r. poradnik Rządowego Centrum Bezpieczeństwa pt. „Bądź gotowy – poradnik na czas kryzysu i wojny”.

https://www.gov.pl/web/rcb/badz-gotowy--poradnik-na-czas-kryzysu-i-wojny

 

Trzeba pamiętać, że w razie zagrożenia każde pomieszczenie podziemne oferuje większą ochronę niż obiekty naziemne. Warto więc ukryć się np. w garażu pod budynkiem, piwnicy, tunelu czy na stacji metra. W pomieszczeniu należy wybrać miejsce z dala od okien i drzwi. Jeżeli istnieje zagrożenie promieniowaniem, poradnik RCB udziela następującej rady:

Aby ochronić się przed promieniowaniem warto ukryć się w piwnicy lub pomieszczeniu z możliwie grubymi ścianami – każdy centymetr dodatkowej ochrony powoduje, że promieniowanie słabnie.

Jak podaje poradnik, w trakcie ucieczki czy ewakuacji należy zwracać uwagę na otoczenie i omijać obiekty, które mają szansę stać się celem ataku. To m.in.:

• obiekty wojskowe,
• elektrownie,
• sieci przesyłu gazu,
• wieże telefoniczne,
• mosty i wiadukty.

W razie potrzeby nadające się do tego budynki mogą zostać przystosowane do pełnienia funkcji ochronnej.

 

 PRZYGOTOWANIE MIESZKANIA (POKOJU, PIWNICY) DO OCHRONY PRZED SKAŻENIAMI I ZAKAŻENIAMI

Na wypadek alarmu o skażeniach lub uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami i zakażeniami każda rodzina powinna mieć
tak przygotowaną piwnicę, pokój lub mieszkanie, aby stanowić one mogły ochronę przed oddziaływaniem na organizm ludzki opadu substancji promieniotwórczych, środków trujących i niebezpiecznych dla zdrowia środków biologicznych.

Przystosowując na takie ukrycie mieszkanie (piwnicę, pokój) należy mieć na uwadze to, że jego podstawową cechą powinna być hermetyczność (szczelność) i możliwość zapewnienia w miarę potrzeby najprostszej wentylacji. Do pomieszczeń uszczelnionych zalicza się piwnice lub  pokoje znajdujące się nad powierzchnią ziemi, które mają pozatykane wszystkie otwory łączące je z atmosferą, a ściany i stropy zostały odpowiednio zabezpieczone przed działaniem pyłów promieniotwórczych.

W RAZIE POTRZEBY NALEŻY WYKONAĆ NASTĘPUJĄCE PRACE:

1. Uszczelnić okna odpowiednią taśmą lub watą (podobnie jak robi się to na zimę), a nawet okleić paskiem papieru (taśmą samoprzylepną).

2. Uszczelnić wszystkie drzwi i futryny. Drzwi zewnętrzne obić kocem lub wojłokiem i w odległości 1-1,5 m zawiesić zasłonę z koca (kołdry),
aby stworzyć „śluzę”.

3. Uszczelnić dokładnie wszystkie szpary, szczeliny, otwory kominowe, miejsca, w których przechodzą przewody wodociągowe, centralnego ogrzewania, kanalizacji itp.

4. Zakleić szczelnie papierem kratki wentylacyjne – ale tak, by w razie potrzeby zapewnić wentylację pomieszczenia. Samoczynną dobrą wentylację mogą zapewnić otwory: nawiewny i wywiewny. Otwór wywiewny powinien być usytuowany 1,5-2 m nad otworem nawiewnym.
W przewodzie nawiewnym można umieścić prosty filtr przeciwpyłowy – ramkę z rozpiętą wielowarstwową gazą, a poniżej specjalną kieszeń
na zbieranie cząstek pyłu opadającego z filtra (gazy).

5. Podwyższać walory ochronne ukrycia, jeżeli jest ono na parterze lub w piwnicy. Można wtedy wykonać obsypkę ziemią wokół zewnętrznych ścian budynku oraz zabudować lub osłonić workami z piaskiem otwory okienne, nie używane otwory drzwiowe itp.

W PRZYGOTOWANYM MIESZKANIU POWINNY TAKŻE BYĆ:

1) odpowiedni zapas wody pitnej, żywności, przedmioty pierwszej potrzeby, worek plastikowy na odpadki;

2) lekarstwa dla chorych, apteczka domowa, środki dezynfekcyjne, zapasowe oświetlenie, bateryjny odbiornik radiowy itp.;

3) sprzęt gaśniczy (np. gaśnica, koc, wiadro, piasek, łopata itp.);

4) niezbędne przedmioty osobistego użytku.

Pamiętać należy o przygotowaniu oświetlenia zastępczego. Zalecane jest oświetlenie elektryczne (bateryjne, akumulatorowe). Lampy naftowe
i świece, paląc się, zużywają dużo tlenu oraz zanieczyszczają powietrze dwutlenkiem węgla, dlatego ich używanie jest niewskazane.

Również nie wszystkie rodzaje gaśnic nadają się do użycia w ukryciach. Np. gaśnica halonowa wprowadza do atmosfery halon, który przy wdychaniu wykazuje szkodliwe działanie dla zdrowia, gaśnica śniegowa natomiast wprowadza do atmosfery bardzo dużo dwutlenku węgla.
Z tego względu do gaszenia należy używać wody, koców gaśniczych, piasku (ziemi), a jeżeli gaśnic –  to pianowych lub wodnych.

 

ISTNIEJĄCE BUDOWLE OCHRONNE DLA LUDNOŚCI NA TERENIA ZAWIERCIA

 

Współrzędne topograficzne		Lokalizacja budowli	Przeznaczenie na czas zagrożenia i „W”	Sposób wykorzystania w czasie pokoju	Pojemność
„X”	„Y”
5596550	4388050	Zawiercie, ul. Marszałkowska 28	budowle ochronne	niewykorzystane	69
5597100	4388500	Zawiercie, ul. Wierzbowa 4	budowle ochronne	magazyn gospodarczy	460
5595700	4389350	Zawiercie, ul. Paderewskiego 22	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	50
5595700	4389400	Zawiercie, ul. Paderewskiego 24	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	45
5596250	4388750	Zawiercie, ul. Sienkiewicza 36	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	110
5597300	4388000	Zawiercie, ul. Marszałkowska 28C	budowle ochronne	niewykorzystane	80
5595700	4389450	Zawiercie, ul. Paderewskiego 26	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	39
5596050	4389050	Zawiercie, ul. Kasprowicza 12	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	34
5596050	4389050	Zawiercie, ul. Kasprowicza 12A	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	34
5596900	4389100	Zawiercie, ul. Huldczyńskiego 16	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	52
5596850	4389250	Zawiercie, ul. Huldczyńskiego 20	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	25
5596800	4388300	Zawiercie, ul. Szymańskiego 8	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	30
5596800	4388350	Zawiercie, ul. Szymańskiego 18	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	40
5596800	4388450	Zawiercie, ul. Szymańskiego 20	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	30
5596800	4388500	Zawiercie, ul. Szymańskiego 22	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	30
5596850	4388800	Zawiercie, ul. Szymańskiego 24	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	30
5596950	4389000	Zawiercie, ul. Parkowa 5	budowle ochronne	magazyn gospodarczy	40
5596950	4389000	Zawiercie, ul. Pułaskiego 7	budowle ochronne	piwnice lokatorskie	35
Razem miejsc w budowlach ochronnych                                                                                                                                                                                                                           1233