Streetworking z bezdomnymi. Streetworking with the homeless

Streetworking w środowisku bezdomnych ma podobny schemat funkcjonowania, jak w przypadku streetworkingu z młodzieżą, mimo zupełnie innego charakteru pracy. Pedagodzy ulicy szukają osób wykluczonych i zagrożonych bezdomnością, obserwują środowisko i zapoznają się z nim. Następnie różnymi sposobami próbują budować więzi z osobą potrzebującą wsparcia i oferują jej działania pomocowe, nakłaniając do tego, by zgłosiła się do schroniska dla bezdomnych.

Obecnie w Zawierciu nie ma wielu bezdomnych. Zdarzają się pojedyncze przypadki, a wśród nich można spotkać najczęściej przyjezdnych lub osoby, które opuściły schronisko dyscyplinarnie, po spożyciu alkoholu. Warto wspomnieć, idąc za słowami streetworkerki Iwony Łukasik, że: „bezdomność nie dotyka tylko patologii. Wśród bezdomnych są także osoby wykształcone, a nawet dyrektorzy czy prezesi. Tak jak alkoholizm dotyka różne środowiska, tak samo bezdomność dotyka osoby z różnych kręgów.”

Statystycznie wśród bezdomnych jest zdecydowana przewaga mężczyzn. Są to osoby przeważnie powyżej 40. roku życia, ale zdarzają się także młodsi, nawet 20-latkowie. Streetworkerzy wiedzą, gdzie ich szukać – w Zawierciu są to stałe miejsca.

Praca streetworkera pracującego z bezdomnymi obciążona jest wysokim niebezpieczeństwem – niektórzy bezdomni bywają agresywni, dlatego pedagodzy ulicy muszą często korzystać ze wsparcia Policji czy Straży Miejskiej. Dodatkową trudnością jest stale odczuwalne negatywne nastawienie społeczeństwa do osób bezdomnych. Niewielka świadomość społeczna generuje dodatkowe problemy, które streetworkerki chcą rozwiązać, organizując prelekcje pogłębiające wrażliwość społeczną na problem bezdomności.

Warto dodać, że streetworkerki pracują także z osobami, które są narażone na bezdomność. Zajmuje się tym Aleksandra Przybylik: - Pracujemy z osobami, które mają obecnie gdzie mieszkać, ale to mieszkanie „warunkowe”. W przeszłości przebywały już w schronisku i to, że udało im się je opuścić, nie oznacza, że tam nie wrócą. Sama prowadzę pracę z jedną z takich osób, spotykamy się regularnie, staram się ją kierować, pokazywać, jak radzić sobie z uzależnieniem, a także być „pod telefonem'”, kiedy ma kryzys. Czasami, gdy dłużej nie ma kontaktu,  interweniuję, żeby nie dopuścić do momentu „zachwiania”, który spowoduje powrót do bezdomności – opowiada streetworkerka.

W pracy z bezdomnymi ważna jest metoda „małych kroków”. Dla wielu potrzebujących małe gesty uprzejmości są czymś, co skłania ich do podjęcia współpracy. Tym gestem może być zwykły termos z ciepłą herbatą czy kawą. Sukcesywne i wieloetapowe podejmowanie dialogu przy wsparciu pozornie nic nieznaczących, drobnych uczynków, skutkuje nawiązaniem więzi, a w konsekwencji nakłonieniem do zgłoszenia się do schroniska dla bezdomnych.

Mimo że cały proces wyprowadzania z bezdomności jest w wielu przypadkach mozolny i długotrwały, również w tej specyfice pracy zdarzają się sukcesy. Największą satysfakcją dla streetworkera jest fakt namówienia długoletniego bezdomnego na to, by udał się do schroniska dla bezdomnych. Iwona Łukasik podkreśla: - Jak ktoś już jest w tym schronisku przez jakiś czas i przy naszym wsparciu się usamodzielni, to już jest największy sukces i satysfakcja.

 Dzięki pracy streetworkerów kilku bezdomnych się usamodzielniło i dobrze funkcjonuje w społeczeństwie, co jest dużym osiągnięciem, bo wpływa na zmniejszenie liczby osób wykluczonych i zmarginalizowanych. Wyprowadzenie z bezdomności jest największym dowodem na istotne znaczenie pracy pedagogów ulicy. Iwona Łukasik dodaje: - Mamy panów, którzy się usamodzielnili i funkcjonują dobrze przy naszym wsparciu. Spotykamy ich też na ulicy, a wtedy opowiadają, jak im się powodzi. Takie historie się zdarzają – podsumowuje streetworkerka.

Działanie realizowane jest w ramach projektu pn.: Plan Rozwoju Lokalnego Zawiercia na lata 2021-2030 finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 oraz budżetu państwa.

Streetworking in the homeless environment has a similar pattern of functioning as streetworking with young people, despite the completely different nature of the work. Street educators look for people who are excluded and at risk of homelessness, observe the environment and become familiar with it. Then, by various means, they try to build a relationship with the person in need of support and offer him or her assistance activities, urging him or her to report to a homeless shelter.

Currently, there are not many homeless people in Zawiercie. There are isolated cases, and among them you can usually find visitors or people who have left the shelter with disciplinary action, having consumed alcohol. It is worth mentioning, following the words of streetworker Iwona Lukasik, that: "homelessness does not affect only pathologies. Among the homeless there are also educated people, and even directors or CEOs. Just as alcoholism affects different circles, so does homelessness affect people from different circles."

Statistically, there is a clear preponderance of men among the homeless. They are mostly over 40, but there are also younger people, even in their 20s. Streetworkers know where to look for them - in Zawiercie these are permanent places.

The work of a streetworker working with the homeless is fraught with high danger - some of the homeless are sometimes aggressive, so street educators often have to use the support of the Police or Municipal Police. An additional difficulty is the ever-present negative attitude of society towards the homeless. Low social awareness generates additional problems, which streetworkers want to solve by organizing lectures that deepen social sensitivity to the problem of homelessness.

It is worth mentioning that streetworkers also work with people who are vulnerable to homelessness. This is handled by Aleksandra Przybylik: - We work with people who currently have somewhere to live, but it's "conditional" housing. They have already stayed in a shelter in the past, and the fact that they have managed to leave it does not mean that they will not return there. I myself am working with one such person, we meet regularly, I try to guide her, show her how to deal with her addiction, and be "on call" when she has a crisis. Sometimes, when there is no contact for a longer period of time, I intervene to prevent a moment of "disequilibrium" that will cause a return to homelessness," says the streetworker.

In working with the homeless, the "small steps" method is important. For many in need, small gestures of kindness are something that prompts them to cooperate. This gesture can be a simple thermos of warm tea or coffee. Successive and multi-step dialogue, with the support of seemingly insignificant small deeds, results in the establishment of a bond and, consequently, the inducement to report to a homeless shelter.

Although the entire process of moving out of homelessness is, in many cases, arduous and lengthy, there are successes in this line of work as well. The greatest satisfaction for a streetworker is the fact of persuading a long-time homeless person to go to a homeless shelter. Iwona Lukasik emphasizes: - When someone has already been in the shelter for some time and with our support becomes independent, this is already the greatest success and satisfaction.

 Thanks to the work of streetworkers, several homeless people have become independent and are functioning well in society, which is a great achievement, because it affects the reduction of the number of excluded and marginalized people. The move out of homelessness is the greatest proof of the vital importance of the work of street educators. Iwona Lukasik adds: - We have gentlemen who have become independent and are functioning well with our support. We also meet them on the street, and then they tell us how they are doing. Such stories do happen," the streetworker concludes.

The activity is carried out within the framework of the project titled: Zawiercie Local Development Plan for 2021-2030, financed with funds from the Norwegian Financial Mechanism 2014-2021 and the state budget.