Redakcja
Nowa
Młode talenty powracają do Zawiercia
18
mar
2024
Więcej
Przejdź do menu głównego.
Przejdź do treści.
Przejdź do wyszukiwarki.
Uruchom wysoki kontrast.
Uruchom wersję tekstową.
Skróty klawiszowe:
Strona wykorzystuje pliki cookies.
Dowiedz się więcej...
Wysoki kontrast.
Wysoki kontrast.
Oficjalna strona internetowa Urzędu Miejskiego w Zawierciu. Strona wyposażona w automatycznego lektora treści. Usługa lektora dostępna jest z poziomu poszczególnych podstron.
Wersja dla niesłyszących.
Początek rzeki w Zawierciu-Kromołowie
Warta to rzeka równie wyjątkowa dla całej Polski, jak Wisła. Tylko o niej, obok królowej polskich rzek, śpiewamy w hymnie narodowym. Ją, po Wiśle i Odrze, wymienił Jan Długosz. Łączy 5 krain geograficznych, 21 miast i 1400 wsi. Jej nazwa nawiązuje do wartkiego nurtu, który tworzy. Arkady Fiedler, polski podróżnik i pisarz, mówił o niej u źródeł – podfruwajka, a w jej dalszym biegu – zalotna, wysmukła kobieta. Warta jest symbolem i dumą nie tylko dla kromołowian. Warta jest najbardziej znaczącym prawym dopływem Odry oraz najważniejszą rzeką Jury. Ponadto jest najdłuższą rzeką płynącą na terenie Wyżyny, jej długość to 808 km, a powierzchnia dorzecza - 53.709,7 km2.
Rzeka ta bierze swój początek właśnie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej z dwóch wywierzyskowych źródeł w Kromołowie (dzielnica Zawiercia) na wysokości 384 m n.p.m. i płynie na północ w kierunku Częstochowy. Odcinek od źródeł do stawu przy Hucie "Zawiercie" jest stosunkowo czystym, wąskim strumykiem o piaszczystym dnie pokrytym niewielką warstewką mułu. Dalej ścieki przemysłowe i miejskie z miasta nieco zanieczyszczają rzekę, której czystość mimo to zdecydowanie poprawiła się w ostatnich latach.
Dalszy bieg
Za Zawierciem szerokość doliny rzeki i zasięg zalewowy jej wód ulegają znacznemu poszerzeniu. Wody zalewowe pokrywają przyległe łąki, które na odcinku do Kręciwilka są stale podmokłe. Szerokość zalewu na tym odcinku wynosi około 50 do 200 m. Średni spadek rzeki od źródeł do wspomnianej miejscowości wynosi około 5%, natomiast wodowskaz w Kręciwilku wykazuje najniższy przepływ ok. 100l/sek., zaś średni 400 l/sek. Od tego wodowskazu Warta płynie przy niskich stanach korytem o szerokości ok. 4 m i gł. 0,5 m. Dno jest nadal piaszczyste, a na brzegach rozwija się bujna roślinność w tym m.in. olchy i wierzby.
Przed Częstochową płynie równolegle do progu górnojurajskiego poprzez tzw. dolinę subsekwentną. Ten typ doliny charakteryzuje się tym, że ma płaskie dno, a ono ma z kolei niewielki spadek, który pogłębia się wraz z biegiem doliny. W okolicach Częstochowy Warta zmienia kierunek biegu na wschodni oraz zmienia się charakter doliny przełomowy. Tak nagłe załamanie się regularnego biegu rzeki wyjaśnia fakt, że w tym miejscu zatrzymał się lodowiec w czasie zlodowacenia środkowopolskiego, a rzeka płynąca do tej pory w przybliżeniu w kierunku Działoszyna-Krzepic (przed zlodowaceniem łączyła się z obecnym korytem rzeki w pobliżu Załęcza i Bieńca), musiała szukać innej drogi ujścia. Ponadto wody spływające z lodowca zaburzyły dotychczasowy system hydrograficzny.
Pod koniec zlodowacenia ogromne masy lodu ulegały stopniowemu roztapianiu się, a u czoła lądolodu gromadziły się wody w postaci dużych zbiorników, które po napełnieniu się przelewały wody przez działy wodne. Ostatecznie wody znalazły ujście poprzez stałe drążenie skał osadowych w okolicy Mstowa, tworząc nową przełomową dolinę rzeki. Obecnie dolina ta posiada płaskie dno o średniej szerokości 200 metrów, a skrajne punkty wynoszą odpowiednio 100 i 300 metrów. Obydwa brzegi Warty w tym miejscu są strome, a ich wysokość waha się w granicach 40-70 metrów. Tu można również zaobserwować część terasy erozyjnej, której wysokość wynosi 20 metrów. Tutaj usytuowane są również dwie terasy akumulacyjne, których wysokości wynoszą odpowiednio 20 i 8 metrów. Poniżej wzgórza Gąszczyk koryto rzeki zachowało jeszcze naturalny, meandrujący przebieg.
Dalej rzeka szeroko rozlewa się miejscami, tworząc większe rozlewiska, które w okresie wezbrań wód utrudniają lub nawet uniemożliwiają przejście dnem doliny. W przełomie znajduje się kilka obfitych wywierzysk, z których warto wspomnieć o złożonym z kilku mniejszych źródeł w pobliżu dawnego folwarku w Mirowie pod wzgórzem Skałka oraz innym blisko wsi Jaskrów. Na odcinku przełomowym woda płynąca w rzece jest silnie zanieczyszczona ściekami Częstochowy przez co zamarło w niej życie biologiczne. Po pewnym czasie rzeka Warta opuszcza granice Jury, aby po zawróceniu na północ i później na zachód wrócić do granic omawianego terenu w okolicach Wąsoszy Wielkiej. Odtąd do samego Działoszyna rzeka płynie niezmienionym torem. Dopiero po minięciu tego miasteczka Warta po raz drugi przełomowo przeciska się przez otaczające go skały, aby ostatecznie zawrócić na północny-wschód i północ oraz po raz trzeci przedrzeć się krótkim przełomem na rozległe równiny Wielkopolski. Przełomy te chronione są obecnie w utworzonym tu Załęczańskim Parku Krajobrazowym.
Redakcja
Nowa
18
mar
2024
Więcej
Redakcja
Nowa
18
mar
2024
Więcej
Redakcja
Nowa
17
mar
2024
Więcej
Redakcja
Nowa
16
mar
2024
Więcej
Redakcja
Nowa
15
mar
2024
Więcej
Redakcja
Nowa
14
mar
2024
Więcej
Przewiń stronę na samą górę.
Wyszukaj na stronie
Twoja przeglądarka internetowa, bądź system operacyjny, nie wspierają lektora w polskiej wersji językowej.